“Нам Таастааҕын дьаһалтатыгар хара омук гектарга сайабылыанньа кэлэн биэрдэ. Тиэтэйиҥ, сахам дьоно”… “Ол Таастаахха негр тугунан дьарыктаныан баҕарар үһү?”…  “Африка учуонайа саха ынахтарын үөрэтэ кэлбит үһү”…  “Таах саха сүөһүтүн көрөн, ыбылы тоҥон баран төннүбүт үһү”… Батсаабынан маннык  сурах тарҕанара түргэнэ дьэ, дьикти! Мин бу иһитиннэриигэ сыһыаннаах дьону булан анаан кэпсэттим.

 

Экэниэмикэ магистра, ХИФУ физико-техническэй институтун региональнай экономикаҕа аспирана, СӨ Наукаларын академиятын Интеллектуальнай бас билии киинин научнай сотруднига Кэскил Саввиновы уонна техническэй наука доктора, Дуала к. университетын профессора, экэниэмикэ магистра, ХИФУ физико-техническэй институтун аспирана Мбель Самюель Бисонгты кытта кэпсэттим.

 

Бастаан Кэскил Саввиновка аҕыйах ыйытыкпын биэрдим.

— Профессор хантан сылдьарый?

— Самюеллиин ХИФУ ФТИ аспирантуратыгар бииргэ үөрэнэбит эрээри, салааларбыт атын атыттар: мин – “региональнай экономикаҕа”, кини – “машиностроительнайга”. Бииргэ үөрэнэр буолан, табаарыстаһан хаалбыппыт. Самюель миигин английскайдыы, мин кинини – нууччалыы үөрэтэбит.

 

— Нам Таастааҕар тоҕо бара сырыттыгыт?

— Таастаах нэһилиэгин научнай үлэбэр түбэһэр буолан талбытым. Научнай үлэм “Органическое сельское хозяйство” диэн. Интэриэһинэйэ баар, Нам улууһун Таастааҕын олохтоохторо, 16 сыл буолла, бары саха ынаҕын ииттибиттэрэ. Саха сиригэр соҕотох маннык нэһилиэк. Саха ынаҕа “мрамор” этинэн уонна үүтэ сыалааҕынан аан дойдуга иккис миэстэни ылар. Таастаах алаастара федеральнай трассаттан ыраах буолан, экологията эмиэ ыраас дойду. Нэһилиэккэ киһи ахсаана аҕыйах. Ол иһин наука чинчийиитигэр ирдэнэр ”экодэриэбинэҕэ” сөрү-сөп түбэһэр. Баһылык Евгений Федотовтыын сүрүн сорукпут – Таастааҕы бу ирдэбилгэ эппиэттэһэр  биир кэлим социальнай-экономическай сайдыылаах нэһилиэк оҥоруу.

Табаарыспар Самюельга кэпсээним эрэ барыта Таастаах туһунан. Онуоха киһим олус интэриэһиргээн истэр уонна: “Патриот да киһигин!” – диир. Ол иһин дойдутугар барыан иннинэ Таастааҕы илэ хараҕынан көрөөрү барсыбыта.

 

— Эн ханнык улуустан төрүттээххиний, Кэскил?

— Дьокуускай куораппын.

 

— Куорат киһитэ диэтэххэ, сахалыы олус бэркэ саҥараҕын дии.

— Аҕам —Сунтаар Бүлүүчээнэ, ийэм — Кэбээйи Куокуйа. Кырабыттан сахалыы иитиилээхпин.

 

— Самюель тоҕо чуолаан ХИФУ-ну талбытый? Арассыыйаҕа федеральнай университет элбэх буоллаҕа.

— Ол туһунан бэйэтиттэн ыйыт.

 

… Профессор Мбель Самюель Бисонг олус бэркэ нууччалыы саҥарар эбит.

— Эн хантан сылдьаҕыный?

— Камерунтан.

 

— Хотугулуу- Илиҥҥи университеты хантан билэн кэлбиккиний?

— Саха сирин туһунан аан бастаан Финляндияҕа үөрэнэ сылдьан, научнай салайааччыбыттан истибитим. Кини миигин ХИФУ-га кэлэн үөрэнэрбэр ыҥырбыта. Манна үөрэммитим уон ый буолла. Үс сыл үөрэниэхтээхпин, өссө икки сылым хаалла. Сарсын дойдубар көтөөрү олоробун. Аны сайын кэлэн салгыы үөрэниэм. Таастаахха доҕорбун Кэскили кытта сынньана сырыттым. Саха ынаҕын боруодатын туһунан наһаа үчүгэйдик кэпсиир. Онно тиийэн сүөһүлэри көрөн, кырдьык, хайҕаныан сөптөөх эбиттэр дии санаатым. Саха ынаҕын этин уонна үүтүн амсайдым. Уопсайынан, Дьокуускайга саамай сөбүлээбитим диэн, бэйэ бородуксуйатынан аһыыр эбиккит. Мин наар олохтоох бордууксуйаны атыылаһан аһаатым. Эккит-үүккүт минньигэһэ сүрдээх.

 

— Саха сирин туһунан бэрт өйдөбүллээх баран эрэр эбиккин.

— Ол эрэ буолуо дуо, саамай үөрүүлээҕэ — манна наһаа элбэх доҕордоохпун. Саха уолаттара олус эрэллээх доҕоттор. Таастаах баһылыга Евгений Федотов: “Сайын хайаан да кэлээр”, — диэн ыҥырда. Сайыҥҥы Таастааҕы көрө баран буоллаҕа.

 

… Дьэ, онон батсаап суруксуттара эмиэ уоскуйалларыгар тиийэллэр. Ким да, туох да гектарын былдьаһа кэлбэтэх. Норуоттар доҕордоһууларыттан ордук күүстээх туох баар үһүө! Саха уолаттара Кэскил Саввинов уонна Евгений Федотов ыраах Камерунтан табаарыстарын Самюелы аны сайын кэрэ айылҕалаах Таастаахха таһааран балыктатар, сынньатар былааннаахтар.

 

Елена ПОТОЦКАЯ, “Саха сирэ” хаһыат, www.edersaas.ru