Бу аҕыйах хонуктааҕыта Арассыыйа  үөрэҕириитин туйгуна, «Саха-Азия оҕолоро»  норуоттар икки ардыларынааҕы Фонда стипендиата, норуот маастара, Арассыыйа  худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ республикаҕа биллэр «Сайсары» дьахталлар ансаамбылларын солистката, саамай  кылаан чыпчаал «Душа России» Арассыыйа киэн билиниитэ үрдүкү наҕараадатын   хаһаайката Ольга Ивановна Гуляеваны көрсөн кэпсэттим.

 

Ольга Ивановна, араас өҥнөөх таҥас кырадаһыннарыттан аттаран тигии кистэлэҥнэрин туһунан тапталлаах «Киин куорат» хаһыат ааҕаччыларыгар сэһэргээ эрэ.

 

Бастатан туран Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр саха сирин араас таһымнаах маастардарын үлэлэрин таҥас сыыһыттан, кырадаһынтан  иистэнии, үгүс норуот былыр былыргыттан илдьэ кэлбит үгэһин, дьарыгын көрдөрөр быыстапка аһылынна. Бу быыстапканы Туймаада олохтоохторо, ыалдьыттара кэлэн көрүөххүтүн сөп. Бу быыстапкаҕа көрүөххүт кырадаһынтан аттараллан тигиллибит кэрэ көстүүлээх чаппараактары, айылҕа оһуор дьикти кэрэ көстүүлэрин, төрөөбүт норуоппут ис дууһатын араас өҥнөөх таҥас кырадаһыннартан уустаан-ураннаан көрдөрөр үлэлэри. Маннык оҥоһук айымньылаах өй-санаа, дьулуурдаах, таттарыылаах үлэ эрэ түмүгэр айыллар. Кэрэ ииһи биһиги маастардарбыт илиилэрин иминэн, сылаас тыыннаан, ис куттарын иҥэрэн туран, айылҕа кэрэ кырааскаларын туһанан уустаан – ураннаан тикпиттэрэ хас биирдии киһиэхэ умнуллубат өйдөбүл буолан иҥэн хаалыа. Аан дойдуга, Арассыыйаҕа биллибит маастардар үлэлэрин илэ хараххытынан көрөн сэргээн! Мантан кыайыылаахтары, бастыҥ үлэлэри талан Иванова куоракка ыыттыллар «Лоскутная мозаика России» быыстапкаҕа кыттар быраап тиксиэ.

 

 

Кырадаһынтан тигии быыстапка быйыл үбүлүөйдээх сыла. Ол курдук, 10 сылы быһа тиһигин быспакка ыытылынна. Ол туһунан тугу этиэн этэй?

 

Бу быыстапканы Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтин генеральнай директора Яна Викторовна Игнатьева иилээн-саҕалаан тэрийэр. Икки сыл буола-буола тэриллэр. Оччотугар биһиги маастардар кырадаһынтан тигиигэ илиибитин араарбакка 20 тахса  сыл дьарыктанныбыт. Сыл аайы саҥаттан саҥа үлэ киирэ турар, саҥа маастардар ааттара эбиллэр. Быыстапка үлэтин таһыма кэҥии, сайда турар.

 

Эһиги норуот маастардара кырадаһынтан иистэниини үрдүкү ускуустуба таһымыгар таһаардыгыт. Олоҥхо дойдутун оһуордьуттара буоллугут. Олоҥхо дойдутун дьүһүйбүт ханнык үлэлэрдээххиний?

 

Мин бэйэм тыаҕа улааппыт киһибин. 1943 с. 7 саастаахпар сэрии сылыгар Бодойбоҕо Маача дэриэбинэтигэр иистэнньэҥ эмээхсини кытта алтыһан иис идэтигэр онно үөрэммитим, уһуйуллубутум. Аан бастакытын инньэни, сабы туппутум. Булчуттар тииҥ, куобах саһыл онтон да атын күндү түүлээхтэри аҕалаллара. Тугу эмэ тигэн аһыахха, таҥныахха наада этэ. Бастакы быыстапкам 1988 с. Ирина Давыдовналыын Горнай Бэрдьигэстээҕэр туруорбуппут. Ол кэннэ норуот айымннытын дьиэтигэр Аржаковаҕа турбута. Искусствовед Зинаида Ивановна улахан сыанабылы биэрэн, саҥа суолу-ииһи тэлэн, аартыгым  суола аһыллыбыта. Бу кэнники кэмҥэ саха итэҕэлин дьүһүйбүт үс хартыынам баар.

 

Ольга Ивановна, инники былааҥҥар туох баарый?

 

«Симэх» галерея 25 сылыгар анаммыт орто дойдуну дьүһүйбүт үлэбит тахсыа аны күһүн. Сэлиэччик тигэ сылдьабын 8-9 үлэм тахсыа. Ону таһынан саха сирин олохтоохторугар анаан альбом бэлэмнии сылдьабын.

 

Хаһыат нөҥүө норуот маастардарыгар, айар, иистэнэр идэлээхтэргэ тугу баҕарыан этэй?

 

Айылҕаҕа элбэхтик сылдьыҥ. Хас биирдии киһи талааннаах. Сүрэхтээх, дьаныардаах эрэ буолуохха. Туппуккун хайаан да ситэриэхтээххин.. Саха биэс өҥнөөх. Айылҕа бэрсэр дьүһүнүн туһанан хайдах баҕарар туһаныахха сөп. Кырадаһынтан тигиигэ геометрическай орнамены туһанан кыбытан ойуулаан-оһуордаан хайдах баҕарар тигиэххин сөп. Ол да иһин аттаран тигии норуот дьиҥнээх искусствотын быһыытынан үрдүктүк сыаналанар.

 

Ольга Ивановна махтал. Кэрэни  айар киһи хаһан да  кырдьыбат,   кэхтибэт. Кэрэ көстүү өрүү баар,  кэрэни айа, тута сырыт.Кырадаһыннартан аттарыллан тикпит  уус-уран айымньыларыҥ төрөөбүт норуоккун симии, киэргэтэ турдуннар.

 

Сыралыма