Саха Өрөспүүблүкэтин култууратын туйгуна Виктор Гаврильевич Григорьев туһунан ахтыы кинигэтэ таҕыста. Хомуйан таһаарда, уола Альберт Викторович Григорьев.

 

Бу кинигэ ырыа куттаах,аһаҕас дууһалаах,айылҕаттан дэгиттэр дьоҕурдаах , култуура үлэтигэр олоҕун анаабыт кэрэ киһи туһунан. Киэҥ ааҕыччыга аналлаах. Култуура үлэһиттэригэр туһалаах буолуо дии саныыбын.

 

 

Ырыа –аргыстаах, биһиги аймах  айылҕаттан айдарыылаах киһибит. Быраат,   Виктор Гаврильевич  Григорьев – 1953 с атырдьах ыйын 22 күнүгэр Улахан-Аан нэһилиэгэр- Бөртөҕө  төрөөбүтэ.

 

Кыра эрдэҕиттэн кырачаан мичилийэ, үөрэ-көтө, көрдөөҕүн, дьээбэлээҕин эрэ өйдүүбүн.  Сир астыырын, ып-ыраастык отону хомуйарын, кини кэнниттэн ыраастаабаккын  уонна бултуурун – астыырын сөбүлүүр этэ. Айылҕаҕа сылдьан , айылҕа тыынын ылан,сэргээн кэпсэтэр курдук ,ырыа аргыстаах дуоһуйа сылдьара.

 

 

Оҕо сааспыт – бары – аймах — Оҥкучах- диэн кэрэ алааска ааспыта, быраат ордук таттарар, саныыр – ахтар этэ . Оскуола кэнниттэн, хас биирдии ыччат курдук, иэһин төлүү  Улан — Удэҕэ  аарымыйаҕа барар. Онно мин баран көрсө сылдьыбытым. Олус уйаҥ этэ, үөрэн көтөн көрсүбүппүт . Биир түгэни кэпсээбитин кыратык бэлиэтиэм — детовщина- туалекка хаайан кээспиттэр , таһаарбатахтар, ону  куттарын хамсатар  ырыа ыллаабыт – ону кэлэн    түргэнник аспыттар , онтон ыла саннын таптайа сылдьыбыттар. Ырыа быыһаабыт уонна оҕо  сылдьан уруһууйдуурун сөбүлүүр этэ, армияҕа  тэрийээччи  уруһууйдьут быһыытынан , иэһин төлөөн кэлэр.

 

Кэлэн Дьокуускайдааҕы  култуура сырдатар училищатын , кэлин кэтэхтэн  1988 с Владивостокка высшай профсоюзнай школаны бүтэрэр. Методист-организатор культурно- просветительной работы высшей квалификации ылан күүскэ үлэлиир хамсыыр.

 

 

Эдэр сылдьан олоххо олус сэргэх, дьулуурдаах , баай тыллаах, киһини тылыгар киллэримтиэ . Олоҕун тухары, комсомол, партия  салайааччытынан   үлэлээн  кэлбитэ.  Талаана аһыллан Москватааҕы Щепкин театр училищетыгар үөрэххэ киирэн баран, дьиэ – кэргэниттэн тутулуктанан кыайан барбатаҕа.  Онтон оҕолонон урууланан икки    Григорий  уонна Альберт  уолаттары төрөтөн – улаатыннаран Булгунньахтаах нэһилиэгэр олохсуйаллар. Олоҕун тухары Булгунньахтаах култууратын киинигэр 20- тахса сыл үлээн- хамсаан ааспыта. Мээнэ үлэлээһин буолбатах , айан , кыһаллан , чахчы култуура үлэтэ сайдарыгар , элбэх суолу ииһи хаалларбыта.   Үөрэммит оскуолатын туһунан, үлэтин АКБ, спортсменнар, доҕотторун, кэргэнигэр анаан хоһоон суруйан хаалларбыта. Кытаанах кыстык – диэн хоһооно, чахчы урукку тымныы кулууптары санатара, билигин кэрэ култуура кииннэрэ тутулуннулар. Бу маннык көрдөөх хоһооннору көрдөөх бэстибээллэргэ репертуар быһыытынан киллэрэн туттуохтарын сөп.

 

Кэлин түспэтийэн тойуксут,алгысчыт буолан үүммүтэ. Нэһилиэгин ыһыахтарын ыытара.  Бастакы Орто Дойдуга саҥа сиргэ 2003 с. Хаҥалас ыһыаҕын аһыллыытын ыыппыта.  Республикаҕа ыытыллар фольклорнай, олоҥхо конкурстарыгар, тэрээһиҥҥэ, көхтөөхтүк кыттара.   2003 с Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын  туйгуна буолар. Үлэлии- хамсыы сылдьыбыта буоллар элбэҕи ситиһиэ , айыа тутуо этэ. Кини сиппэтэҕин,айбатаҕын сиэннэрэ салгыахтара , үтүө – мааны дьон буолуохтара.

 

 

Ырыа- киһи сүрүн көтөҕөр , айылгытын уһугуннарар, хомолтолоох да,үөрүүлээх да кэмҥэ ылланар. Ырыанан норуот  олоҕун, итэҕэлин, билиитин көрүүтүн көрдөрөр.  Киһи итэҕэлэ суох буоллаҕына, ырыатын-иччитэ тэйэн иһэр. Ырыанан –тапталларын, сүрэхтэрин иэйиитин билиһиннэрэллэр. Киһи этэ-сиинэ чөл буоллаҕына ыллыыр.

 

Улуу нуучча суруйааччыта А.М.Горькай, сөптөөх баҕайытык этэн турар. Саамай үрдүк кэрэ, дьиҥнээх айылҕа уонна киһи бэйэтин илиитинэн айбыт айылҕалара көрсүһэ түһүүлэригэр баар. Ырыа араас көрүҥэ элбэх. Олоҥхо ырыата – эпическай, сэһэргиир курдук, норуот героическай ырыата уонна дьиэрэтии, дэгэрэҥ ырыаларга арахсар. Дьиэрэтии ырыа – унаархай тойук – туой –ыллаа , бэйэтэ хоһуйан,  кылыһахттаах  ырыата буолар. Дэгэрэн тэтимннэх – оһуокай,  хааман, сүүрэн иһэр  ат туйаҕын тэтимин курдук.

 

 

Сиэр-туом ырыалара, дьыл кэлиитин ырыалара, таптал, туойсуу уо.д.а. өрөгөй ырыаларыгар — сир дойду, үлэ- хамнас көстөр.

 

Урут сахаларга – Песни протеста и борьбы- диэн баар эбит, кырдьык олох иһин охсуһуу, дьон санаатын этэр, батталтан быыһанарын, боростуой дьон холку олохторун туһугар.

 

Сороҕор ырыаны көр-күлүү,чэпчики сынньалаҥҥа эрэ истэр курдук саныыбыт.

 

Виктор Григорьев, күүстээх тэтимнээх ырыаһыт этэ. Өрөгөй ырыаларыгар ордук аһыллара

 

 

2009 сэтинньи 8 күнүгэр Булгунньахтаахха – Дьиэрэй ырыа –култуура киинигэр – Өрөгөй ырыатыгар- бэртээҕэй күрэх буолан ааспыта, 100-тахса кыттааччы кыттан сөхтөрбүтэ. Чахчы күүстээх куоластаах , ис туруктарыттан долгуйан туран ыллаабыттара. Нөмүгүттэн – Тирэх бөлөх, Өктөмтөн, Улахан- Аантан. Чахчы – Өрөгөй киэһэтэ буолбута.

 

2003 с- Хаҥаласс улууһун управлениятын метод.центра таһаарбыт буклетыгар бэлиэтээһиннэринэн чахчы Виктор Григорьев айылҕаттан талааннаах , көр-күлүү аргыстаах  көрдөөх кэпсээннээх буолара .

 

1984 сылтан А.Винокуровтыын – Төлөн- уолаттар ансаамбылларын төрүттээн иилээн – саҕалаан илдьэ сылдьыбыта.  Бастакы – Төлөн- бөлөх , Александр Желобцов ,Петр Саввинов, Михаил Никифоров , Анатолий Винокуров, Виктор Григорьев  үлэлээн Саха сирин улууһун уксун кэрийбиттэрэ. Кэлин Уус-Алдан ырыаһыта  Анатолий Бережнев Булгунньахтахха олохсуйан ыллаһан элбээн тупсан испиттэрэ.

 

1976  с. – лауреат Всесоюзнай фестивалга.г. Якутск.

 

1978 с. – лауреат –конкурс политическай песни г. Якутск.

 

1979 с.- лауреат –Бастакы фольклор фестивалыгар .

 

1981 с.- лауреат  улуустааҕы военно-патриотическай ырыаҕа.

 

1982 с.- лауреат Саха сирэ, Россияны кытта 350 с- холбоһуутугар.

 

1984 с.- дипломант анс. Төлөн – Мирный поет о мире . Мирнэй куоракка.

 

Мин барсан конкуруһу дьүүллэһэн , быраат ыллыы турарыттан киэҥ туттан , саҥа бу ансаамбылы истэн олус сэргээн турабын.

 

1987 с. — лауреат – Төлөн- Всесоюзнай конкурска.

 

1989 с. —  Дни культуры Амурской области . Чабырҕаҕынан   кыттан кэлэр.

 

1990 с. — лауреат . Бастакы чабырҕахсыттар конкурстарыгар.

 

1991 с. — лауреат Всесоюзнай АКБ-ар смотрдарыгар .Новосибирскай, Курган куораттарга.

 

1994 с. — Улуустааҕы дьиэ кэргэн конкуруһугар . Үрдүк биһирэбили ылаллар.

 

2001 с. – Творческая личность Хаҥалаас улууһун мэтээлинэн  уонна дипломунан наҕарадааланар.

 

2001 с. —  Поет земля Олонхо – республикатааҕы  конкурска ситиһиилээхтик кыттар.

 

2002 с. —  Төлөн- ансаамбыл  Гран- при буолар улууска  байыаннай ырыаларга.

 

2002 с. — дипломант – Дьээбэрэҥ- улуустааҕы конкурска.

 

2002 с. — За трудовое достижение и многолетнюю добросовестную работу- диэн знагынан наҕараадаланар.

 

Булгунньахтааҕы – Дьиэрэй ырыа- Култууратын киинэ өр сылларга сайда- чэчирии турдун. Дьоно –сэргэтэ түмсүүлээх буоллуннар , үлэлэн- хамсаан, ыллаан-туойан нэһилиэктэрин  сайыннардыннар.

 

Саҥа аһыллан иһэн айбыт хоһоонноро – Н.Е.Николаевка – бастакы президеммытыгар. – Бастакы президеҥҥа – В.Григорьев тылыгар,А. Егоров мелодиятыгар ырыа буолан,билигин гимн буолан ыллана сылдьар. Виктор Григорьев баара буоллар ,быйыл 65-сааһын туолуо этэ.  Иккилии сыл буола — буола патриотическай,  Өрөгөй ырыатыгар кини аатынан – Ырыа –олох аргыһа – диэн күөн күрэстэр ыытыллаллара.

 

Быйыл ол курдук 65сааһыгар аналлаах улуустааҕы конкурс буолан ааста.

 

Виктор Григорьев – култуура бары көрүҥэр дэгиттэр, патриот, олоҕун тухары комсомол, партия сэкритээринэн,салайаачынан сылдьыбыта . Быйыл ол курдук патроитическай ырыа күрэҕэ  Виктор 65- сааһыгар, комсомол 100 сылыгар түбэспитэ мээнэҕэ буолбатах эбит.

 

Бу улуустааҕы конкурска 100- кэ кэриҥҥэ киһи кыттыыны ыллылар. Араас салааҕа – соло, дуэт, трио, квартет уонна ансаамбыллар. Конкуруһу иилээн салайан-саҥаран ыытта , Булгунньахтаах – Дьиэрэй ырыа – киинигэр өр сылларга уус уран салайааччынан үлэлээбит Ирина Давыдова.  Гран- При буолла – Булгунняхтаах Айылгы ансаамбыла .Лауреаттар- Булгунньахтаах – Үрдэл – ансаамбыл.Улахан- Аантан – Көмүлүөк- ансаамбыл.

 

Булгунньахтаах- Истиҥ ырыа – ансаамбыла. Дьиҥ чахчы өрөгөй ырыатын толордулар – Покровскайтан – Спартак Харитонов уонна Роман Романов. Улахан – Аантан – Николай Семенов.  В.Г.Григорьев дьиэ кэргэттэрин,аймахтар ааттарыттан анал бирииһи Улахан – Аантан – Көмүлүөк-  ансаамбыл ылла.

 

Аны  икки сылынан  Өрүспүүбүлүкэтээҕы патриотическай ырыа күрэҕин  ыытарга былааннаатылар.

 

Виктор Григорьев – Алгыс тыллаах, ырыа-тойук  куттаах  киһибит.   Ырыа – олох аргыһа.  Ырыа  айылҕа, мас курдук 3- төрдүгэ арахсар. —  киһи кута , Үрүҥ айыылар ырыалара, хараҥа тыын ырыалара. Киһи мас курдук ыллаан аһыллар, киһи – айыы сорҕото, киһи үүнээйи курдук  диэн мээнэҕэ эппэттэр. Виктор Григорьев урукку клубтан саҕалаан,  20-тэн тахса сыл олоҕун култуураҕа анаабыта.

 

Булгунньахтаах  Хаҥалас улууһун — Дьиэрэй ырыа култуура киинэ 2003сылга – Виктор Григорьев аатын иҥэрэн, билигин саҥа култуура киинэ – директорынан Татьяна Геннадиевна Ефремова ситиһиилээхтик үлэлии сылдьар.  Култуура үлэһиттэригэр ситиһиини баҕарабын. Санааҕыт ыраас буоллун,

 

Эһиэхэ, Уруй, тускуо буолуохтун!

 

Галина Гаврильевна Федорова — Туом Хотун бииргэ төрөөбүт  эдьиийэ, Саха Республикатын култууратын  үтүөлээх үлэһитэ, Хаҥалас, Улахан- Аан нэһилиэгин бочуоттаах киһитэ, Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан Норуоттар Доҕордоһууларын дьиэтин  «Тойук» фольклорнай ансаамбыл салайааччыта.